Wintertijd nadert: Gevaarlijke avondspits voor fietsers vraagt om andere aanpak van zichtbaarheid

Nu de klok in de nacht van zaterdag 25 op zondag 26 oktober 2025 wordt teruggezet, worden fietsers in Nederland de dupe van een plotseling donkere avondspits. De combinatie van invallende duisternis en druk verkeer creëert een levensgevaarlijke cocktail. Ziemi, een startup uit Delft, roept op tot een andere kijk op fietsverlichting. “Een vast voor- en achterlicht is niet meer genoeg als je van opzij onzichtbaar bent,” stelt uitvindster Luci Santema. Uit onafhankelijk TNO onderzoek blijkt dat het verlichten van de bewegende benen de fietser 52% eerder zichtbaar maakt, en je bent maar liefst 24% eerder herkenbaar als fietser. Elke seconde eerder zichtbaar en herkenbaar telt!

In 2024 kwamen in Nederland 246 fietsers om het leven in het verkeer. Daarnaast belandt een alarmerend aantal van 74.000 fietsers op de spoedeisende hulp, waarbij een aanzienlijk deel van de ongevallen plaatsvindt in de schemering of in het donker. Bij de meest fatale botsingen is een aanrijding met een motorvoertuig betrokken, die vaak plaatsvindt op kruispunten waar zichtbaarheid van opzij cruciaal is. Organisaties als Veilig Verkeer Nederland en SWOV waarschuwen al jaren voor de verhoogde risico’s direct na het ingaan van de wintertijd. Het probleem is de beperkte zichtbaarheid. Een traditioneel voor- en achterlicht maakt een fietser zichtbaar van voren en achteren, maar juist op kruispunten en bij afslaand verkeer (waar de meeste en ernstigste aanrijdingen gebeuren) is een fietser van de zijkant nagenoeg onzichtbaar.

De oplossing: verlicht de fietser, niet de fiets

Luci Santema, die tijdens haar afstuderen aan de TU Delft de basis legde voor Ziemi, zag dit probleem en ontwikkelde een oplossing: Biomotion-verlichting. In plaats van een statisch licht op de fiets, verlicht de Ziemi-lamp de bewegende benen van de fietser zelf. “Het menselijk brein is extreem goed in het herkennen van een menselijke beweging. Door de trappende benen te verlichten, zien automobilisten niet zomaar een lichtpuntje, maar herkennen ze direct dat er een fietser aankomt.” Ruim 98% van de gebruikers van de Ziemi voelen zich direct veiliger in het verkeer tijdens het donker blijkt uit eigen onderzoek.

Wij van WC-eend

Met de wintertijd is het van belang dat we gezien worden in het verkeer. Zichtbaar zijn creëert overzicht en rust. Vraag jezelf of je wel echt goed zichtbaar bent vanuit elke hoek, niet alleen van voor en achter. Santema beseft dat haar oproep voor een product als Ziemi klinkt als de klassieke reclameslogan ‘Wij van WC-eend adviseren WC-eend’.  “Maar die vergelijking maak ik bewust. Iedereen ziet in hoe kwetsbaar je bent in het verkeer, zeker in het donker. De data van TNO en de ongevallencijfers liegen er niet om, sla de krantenkoppen maar eens open over de stijgende aantallen fietsongevallen. We hebben een bewezen methode om mensen veilig thuis te laten komen. En dat is, met de donkere maanden op komst, harder nodig dan ooit.”